بررسی انواع دیه

قانونی در دین مبین اسلام داریم که اثر بسزایی در حقوق جزای کشور ما داشته که اسم ان قاعده «لاضرر و لاضرار فی‌الاسلام»‏ است. با اتکا به این قانون هیچ فردی حق اسیب زدن چه مالی و چه جسمی به فرد دیگر را ندارد، پس در صورتی که اسیبی برساند، وظیفه دارد غرامت ان را بپردازد . از بین صدمات حتما اسیب های جسمی مهم تر و تاوان آن هم مشکل تر است.

تعریف دیه

در ماده ۴۴۸ قانون مجازات اسلامی دیه این طور تعریف شده است :

دیه مقدار مالِ معینی است و در شرع مقدس به سبب جنایات غیرعمدی بر نَفس، عضو یا منفعت یا جنایات عمدی در مواردی که به هر جهت قصاص ندارد، مقرر شده‌ است.این تعریف در ماده ۴۵۰ کامل شده و معین شد که در جنایت شبه‌عمد، خطای محض و جنایت عمدی که قاضی بر اساس قانون قادر نیست حکم به قصاص بدهد ، اگرکه ولی‌دم در خواست کند، حکم به ادای دیه داده می‌شود.

فرق دیه مرد و زن در قانون مجازات اسلامی

براساس مواد ۵۶۰ و ۵۶۲ قانون مجازات اسلامی دیه زن و مرد در اعضا و منافع تا کمتر از یک سوم دیه کامل مرد برابر است و اگر یک سوم یا زیادتر شود، دیه زن به نصف کاهش می یابد اما در حیطه ارش تفاوتی بین زن و مرد نیست ولی اندازه ارش جنایت وارده بر اعضا و منافع زن نباید بیش از دیه اعضا ء و منافع او باشد.

انواع دیه

دیه قتل : دیه قتل براساس یک دیه تمام است که میزان آن هرسال از طریق قوه قضائیه اعلام می گردد.

دیه منافع اعضا : اگر که شخص مجرم کاری کند که فرد دیگر حواس خود را از دست دهد ، شخص خطا کننده باید دیه منافع آن عضو را ادا کند . این دیه در بردارنده مواردی مانند دیه بینایی، دیه شنوایی، دیه عقل، دیه بویایی و دیه صوت و گویایی می باشد.

دیه جراحت : اگر که شخصی جرمی را انجام دهد که فرد دیگر با جراحت مواجهه شود ، الزامی است دیه جراحت را پرداخت کند . معین کردن هزینه جراحت مطابق با اندازه جراحت و با تشخیص پزشکی قانونی انجام می شود. مثل کبودی، زخم، تورم و…

دیه اعضای بدن : اگر که از عضوی فقط یکی در بدن انسان داشته باشیم و شخص خاطی، آن عضو در بدن شخصی دیگر را از میان ببرد، باید یک دیه کامل بدهد . اما در صورتی که از آن عضو دو تا در بدن موجود باشد ، از میان بردن یکی از آن دو جزای ادای نصف دیه تمام را به دنبال دارد . در صورتی که هر دو عضو از بین بروند ، میزان دیه اندازه دیه کامل انسان حساب می شود.

حامد امیری وکیل دیه در اصفهان اماده ارائه خدمات در زمینه کلیه امور حقوقی دیه می باشد. ایشان پاسخ گوی سوالات شما در خصوص دیه و سایر موارد حقوقی از طریق سامانه انلاین این سایت می باشند.

دیه در ماه های حرام

براساس ماده ۵۴۹ قانون مجازات اسلامی دیه کامل هر ساله در قانون شرع معین می شود و بر مبنای ماده ۵۵۵ اگر کار انجام دهنده و فوت ضربه خورده هر دو در ماه‌های حرام صورت گیرد یا در محدوده حرم مکه اتفاق بیوفتد ، چه کار او از سر عمد و چه غیر عمد، به غیر از دیه نفس، یک سوم دیه هم به آن افزوده می شود و شخص خطا کار وادار به ادای آن می شود. ماه‌های حرام عبارتند از : ۱-محرم ۲-رجب  ۳-ذی القعده  ۳-ذی الحجه . براساس تبصره همین ماده، ملاک شروع و خاتمه ماه‌های حرام، مغرب شرعی است .

ایا دیه به ارث هم می‌رسد؟

مطابق قانون مجازات اسلامی دیه به ارث می‌رسد. به این معنی که زمانی که فردی به قتل می رسد و مطابق قانون، ولی دم در خواست گرفتن دیه را دارد ، این دیه به همه وارثین مقتول به غیر از فامیل مادری او ارث می‌رسد آن هم به ان طریقی که باقی دارایی او میان وارثین تقسیم می‌شود. زمانی که چند نفر در قتلی مشارکت داشته باشند همه کسانی که در این گناه سهیم بوده‌اند در ادای دیه هم سهیم اند و به شکل مساوی باید سهم خود را از مبلغ دیه ادا نمایند.

فرجه پرداخت دیه

در قانون فرجه ادای دیه در شرایط گوناگون، از زمان اتفاق افتادن قتل معین شده و به ترتیب زیر است‌:

– باید دیه‌ قتل عمد طی یک سال ادا شود.

– باید دیه‌ قتل شبیه عمد را محکوم طی دو سال ادا نماید.

– در خطای محض این فرجه سه سال است.

مورد مهم اینکه این فرجه قانونی اند و اگر که دو طرف سر موعد دیگری سازش کنند از لحاظ قانون مانعی نیست. در قتل خطای محض، الزامی است مجرم هر سال یک سوم دیه را ادا کند.

دیه اعضا چیست؟

شرح دیه از لحاظ دینی مقدار مالی ا‌ست که برای جرم های عمدی، غیر عمدی بر نفس و یا مقدار صدمه ای که اعضای بدن دیده اند، مشخص می شود .به این خاطر که معمولا در تصادفات و اتفاق ها، صدمات دیده شده غیر عمد است، دیه آن بر اساس اندازه مجازات‌های اسلامی ادا می شود.

ارش چیست؟

به آن قسمتی از زیان وارد شده به اعضای بدن که اندازه آن در قانون دینی معین نشده باشد ارش می گویند.

ارش بر مبنای موارد زیر معین می گردد:

– نوع و کیفیت صدمه وارد‌شده به شخص

– با مد نظر قرار دادن دیه

– رای کارشناس

تغلیظ دیه چیست؟

در صورتی که اتفاقی در ماه‌های حرام بیوفتد جنایت عمدی باشد یا غیرعمدی به میزان یک‌ سوم دیه نفس به آن اضافه می گردد.

– در حکم تغلیظ دیه تفاوتی بین شخص بالغ و غیربالغ، زن یا مرد، مسلمان و غیرمسلمان وجود ندارد.

– سقط جنین هم بعد از بروز روح، مشتمل حکم تغلیظ است.

– تغلیظ دیه، در شرایطی که قیم یا بیت‌المال ادا کننده دیه هستند هم معمول است.

– در قتل عمدی که به خاطر امکان قصاص وجود ندارد یا نبودن مجوز برای آن دیه داده می‌شود هم این حکم جاری است.

– تغلیظ دیه ویژه قتل نفس است و در اسیب های وارد شده به ‌اعضا به کار برده نمی شود.

– اساس حساب کردن دیه صدمه، اندازه دیه در ماه غیرحرام است.

توضیح گونه های مختلف دیه و ارش اسیب های وارد شده به سر و صورت:

– حارصه : خراش پوست بی ان که خون جاری گرد. ( یک صدم دیه کامل)

– دامیه : زخمی سطحی که سبب پارگی گوشت گردد و در با ان خون کم یا زیاد باشد. (دو صدم دیه کامل)

– متلاحمه : زخمی که سبب پارگی عمقی گوشت شده اما به پوست نازک بر استخوان نرسد. (سه صدم دیه کامل)

– سمحاق : زخمی که به پوست نازک روی استخوان برسد. (چهار صدم دیه کامل)

– موضحه : زخمی که پوست نازک روی استخوان کنار برود و استخوان دیده شود. (پنج صدم دیه کامل )

– هاشمه : جرمی که سبب شکستگی استخوان شود با اینکه زخمی را به وجود نیاورد. (ده صدم دیه کامل)

– مُنَقَّله : جرمی که معالجه آن به غیر از جابه جا کردن استخوان شدنی نباشد. (پانزده صدم دیه کامل)

– مأمومه : اسیبی که به کیسه مغز برسد. (یک سوم دیه کامل)

– دامغه : اسیب یا زخمی که کیسه مغز را گسسته کند، که غیر از دیه شکستگی سر، سبب ارش گسسته شدن کیسه مغز هم می باشد.

ديات و خسارت هاى ناشى از صدمات بدنى

شیوه اعتراض به پزشکی قانونی

نظرات پزشکی قانونی رای های کارشناسانه محسوب می شوند که این امکان وجود دارد که مثل رای کارشناسان رسمی دادگستری به آن ها انتقاد داشت. این مورد به این معنی است که امکان دارد در رای کارشناسان پزشکی قانونی، همه صدمات وارد شده شامل زخم ها، آسیب‌ها و… به طور تمام اورده نشده باشند یا به هر علتی در رای پزشکی قانونی شبهه و اشکالات زیادی مشاهده شود که در این زمان لازم است تا در وقت قانونی به آن انتقاد شود یا از طریق یکی از دو طرف در خواست دریافت توضیح داده شود.

هنگام مخابره رای کمیسیون پزشکی، دو طرف طی یک هفته وقت اعتراض دارند و بعد از تمام شدن این وقت حق اعتراض از آن ها گرفته می شود . در این موقع و زمان اعلام اعتراض، شخصی که اعتراض دارد باید مبالغ کمیسیون پزشکی را بپردازد که این هزینه براساس تعرفه معین شده از سمت پزشکی قانونی است.

در صورتی که بعد اعلام اعتراض و تحقیقات دوباره، پزشک خاطی شناخته شود، شخص معترض این امکان را دارد که صدمات و خسارت های وارده شامل مبالغ پرداختی بابت کمیسیون پزشکی را در خواست کند.